Ana Sayfa
Bu taşıdığım toprak yığınını bile yordular. Ona can veren ruhumuda, Bu ruhu hissettiren kalbimide , yüreğimide yordular.
E. TURAÇ
EDEP ve EDEBİYAT
Güzel terbiye, iyi huy demektir. Gerçek anlamda Edep, insanın bütün iyilikleri ve ahlaki üstünlükleri meziyetleri, faziletleri kendinde toplamasıdır. İnsan varlığına uygun ahlâk, hem kalbin hem de aklın hoş gördüğü hareket ve sözlerin hepsidir. Merhametin, zarifliğin, nazikliğin, adaletin tatbiki, yumuşak davranma ve insaf gibi güzel vasıfların tümünü ifade eden bir tabirdir.
Edebiyat ise kelime manasıyla düşünce ve duyguları güzel ve etkili bir biçimde anlatma sanatı olarak nitelendirilmektedir. Bu manada güzel düşünmeyi edep kavramı ile harmanlamayan güzel düşünemez anlayışıyla da bu iki kavramın yolları kesişmektedir.
Devrin edebiyatçılarından Baki, Osmanlı’nın edep’e verdiği değeri şu dizelerle çok güzel yansıtmıştır.
Edep bir tâc imiş nûru hüdâdan ,
Giy ol tâcı emîn ol her belâdan. ( BÂKÎ)
Başka Kaynaklara bakıldığında Edebin ne kadar kutsal olduğunu ise atalarımız bizlere şöyle izah etmiştir.
Gezdim Halep ile Şam’ı eyledüm ilm-ü talep,
Meğer ilim sonra imiş, illâ edep illâ edep.
Edebiyatı edeple temellendirmek gerekmektedir. İyi bir edebiyatçı aynı zamanda edep sahibi olmak zorundadır. Kalemin keskinliği edebin merhametiyle bütünleşmedikten sonra günümüz edebiyatı hak ettiği yeri bulamayacağına inanıyorum.
Edebiyatçılar arasında gereksiz kıskançlıklar, birbirinin sırtına vurulan bıçak darbeleri olduğu sürece gerçek bir edebiyat bütünlüğünün de sağlanamayacağını düşünüyorum.
Edebiyat siyaseti kaldırmaz. Ayrımcılık oluşturmayı ve belli kesimlere hitap etmeyi de içinde yapılandıramaz. Gerçek bir edebiyatçı maddiyattan öte manevi konulara değer vermelidir. Edebiyatın kapısını parada açmaz.
Edebiyatçı duyarlı olmalıdır. Zayıfın ezildiği güçlünün sırtlara çıkarıldığı bir akımın içinde yer almamalıdır. Edebiyatçı soğukta üşüyen bir tek kimse kalsa dünyada onun rahatsızlığını hissedecek bir ruha sahip olmalıdır. Kısacası Edep’in gereklerini içinde barındırmalıdır.
Bu hafta Edep ve edebiyat arasındaki ilişkiye değinmeye çalıştım. Umuyorum beğendiğiniz bir konu olmuştur. Edebiyatın içinde kalmanız dileğiyle.
A. CAHİT ZARİFOĞLU
EDEBİYAT NEDİR?
Edebiyat nedir? kişinin duygu ve düşüncelerini, kendine özgü bir dil kullanarak, estetik kurallar çerçevesinde, yazılı veya sözlü olarak dile getirmesidir. Edebiyatın da bir yöntemi olduğundan o da bir bilimdir. Edebiyat bir bilimin yapması gereken:-anlama, -yorumlama, -değerlendirme, -benzerleriyle karşılaştırma, -yerleştirme basamaklarını yaptığı için bir bilimdir.
Edebiyat’ın amacı estetik ve güzelliktir. Edebiyat’ı edebiyat yapan iki temel özellik vardır: 1) Dil-üslup 2) Estetik-güzellik.
Bu özelliklerin ikisi de okuyucuya ve yazara göre değişkendir.Edebiyat duygu ve düşüncelerimizi karşımızdakine anlatabilmek için bir araç niteliğindedir. Edebiyatta içerikten çok o içeriğin nasıl dile getirildiği önemlidir. Edebiyat sanatçıyı, bilimi ve eseri içinde yaşadığı dönemi ve türü içindeki yerini inceler.
Edebi eserin incelenmesi açısından, bir sosyal bilimdir. Diğer sosyal bilimleriyle sürekli iletişim ve etkileşim içindedir.
Edebiyatın diğer sosyal bilimlerden farkı: yaratıcı olması, öznel olması ve kurmaca olmasıdır. Edebiyat tarihinin oluşturulması açısından, edebiyat bilimi önemlidir.
EDEBİYAT’A TEŞKİL EDEN OLAYLAR:
1)Savaşlar: Toplumu derinden etkilediği gibi, bir toplum ürünü olan edebiyatı da etkilemiştir. Örnek: Kurtuluş Savaşı
2) Göçler ve tabii afetler: Bunlar bölgesel etkilerdir. Halkta derin izler bıraktığı için önemli derecede çok malzeme oluştururlar.
3) Kültürel değişim: Kültür, bir toplumun yaşayış biçimidir. Toplumun yaşam biçimi değişince buna bağlı olarak edebiyat da değişir. Toplumların yaşamlarına yeni şeyler girince kültürleri ve edebiyatı da değişir.
4) Aşk, sevgi: Bunlar bireysel etkilerdir.
5) Doğa: Bu unsur temel teşkil etmez, sadece farklı bakış açıları için ortam oluşturur.
A. CAHİT ZARİFOĞLU